فعالیت تاسيسات گاز و پتروشيمي در جنوب ایران و به خصوص شهر عسلویه، طی سالهای اخیر موضوع آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت مردم را در مناطقی که تاسیسات نفتي و گازي در آن قرار دارد مطرح کرده و البته با تکذیبهای مسئولان نیز همراه بوده است. اخبار تایید و تکذیب تاثیر آلودگی فعالیتهای گاز و پتروشيمي، جز نگران کردن مردمان جنوب کشور و به خصوص عسلویه، حاصلی نداشته و این بار در تازه ترین اظهار نظر امام جمعه عسلویه با ابراز گلایه از آلودگی هوای این شهر که آن را چند برابر آلودگی هوای تهران خوانده، مدعی شده که "خون مردم عسلویه آلوده است و انتقال خون نیز از پذیرفتن خون مردم این منطقه، اجتناب میکند." حجتالاسلام بحرینی در خطبههای نمازجمعه چند روز پیش عسلویه تاکید کرد که "باید فکری برای مردم عسلویه صورت بگیرد که توسعه فضای سبز برای کاهش آلودگیها یکی از راهکارهاست." اعلام آلوده بودن خون مردم عسلویه که جمعیت بومی آن قریب به 9 هزار نفر بوده و 80 درصد آن از اهل سنت هستند، موضوعی نگران کننده برای سلامت مردم این منطقه است که در ادامه همان تایید و تکذیبهای همیشگی، سازمان انتقال خون آلوده بودن خون مردم این شهر را "تکذیب" کرده است. غلامرضا حاجیانی، مدیر کل انتقال خون استان بوشهر در گفتوگو با "قانون" طرح موضوع آلودگی خون مردم عسلویه را زاییده ذهن مردم این شهر دانسته و تاکید کرده است که خون مردم این شهر آلوده نیست و اگر آنها خون بدهند، انتقال خون ، خونشان را میگیرد:
آقای دکتر، صحبتهای اخیر امام جمعه عسلویه در ارتباط با عدم پذیرش خون مردم این منطقه به علت آلودگیهای محیطی، موجی از نگرانی را میان مردم به دنبال داشته، اساسا طرح چنین موضوعاتي آیا صحت داشته و میتوان به آن اعتنا کرد؟
تایید یا تکذیب آلودگی هوای عسلویه مسئلهای است که از حیطه وظایف من خارج است. اما در ارتباط با مسئله اهداي خون افراد در این منطقه باید متذکر شوم که متأسفانه در این بخش – عسلویه - پایگاه انتقال خونی وجود ندارد که ما حق انتخاب دریافت یا رد این عزیزان در مسئله اهداي خون را داشته باشیم. در منطقه کنگال عسلویه، که در جنوب بوشهر قرار دارد و چند شهرستان را هم تحت پوشش قرار میدهد، تعدادی از مراجعه کنندگان ساکن عسلویه نیز حضور پیدا کردهاند و بدون کوچکترین مسئلهای اهداي خون داشتهاند. نیازی به تکرار نیست؛ افرادی که برای اهداي خون مراجعه میکنند بدون شک باید دارای یک سری از فاکتورهای سلامت باشند. از هر 100 نفر مراجعه کنندهای که در روز به پایگاههای انتقال خون در بوشهر مراجعه میکنند، حدود 20 درصد به علت دارا نبودن شرایط اهداي خون سالم از روند اهداي خون حذف میشوند. چنین مسئلهای کاملا طبیعی است. مصرف برخی داروها، روابط جنسی خارج از کانون خانواده، حضور در مناطق مالاریا خیز، اعتیاد تزریقی ، افت فشار خون، یا حتی یک سرما خوردگی ساده میتواند موجب شود تا پایگاه انتقال خون، توانایی قبول خون فرد اهداکننده را نداشته باشد. در منطقه عسلویه هم اوضاع بر همین منوال است. افرادی که ساکن عسلویه بوده اند و برای اهداي خون مراجعه کرده اند مانند سایر اهداکنندگان باید چنین استاندارد هایی را دارا باشند. حذف در زمان اهداي خون نه تنها در عسلویه بلکه در تهران یا هر جای دیگری از کشور هم انجام میشود، اصل مهم در اجرای خدمت حیاتی انتقال خون بعد از تامین خون کافی، سلامت خونهای اهدايی است.
اما امام جمعه عسلویه در خطبههای نماز جمعه موضوع آلودگی خون مردم این شهر را مطرح کرده که به نظر میآید موضوعی وجود داشته باشد که در نماز جمعه مطرح میشود. به نظر شما علت مطرح شدن چنین مسئلهای از سوی امام جمعه این منطقه چیست؟
مشکل اینجاست که به علت شرایط موجود در منطقه عسلویه ذهنیت بالا بودن همیشگی شدت آلودگی هوا در بین این افراد وجود داشته است. به همین دلیل کوچکترین مانعی که بر سر راه مردم در ارتباط با مسائل مربوط به سلامت قرار بگیرد تماما به همین مسئله ارتباط داده میشود. از جمله همین مسئله اهداي خون. در صورت عدم پذیرش، در این عزیزان این تفکر به وجود میآید که علت عدم پذیرش، آلودگی موجود در خون آن هاست که در اثر آلودگی هوای این منطقه ایجاد شده است. اینکه هوای عسلویه چه کیفیتی دارد، از حوزه وظایف بنده خارج است اما یک پایگاه انتقال خون وظیفه دارد تا بر اساس استانداردهای ملی دریافت خون عمل کرده و در صورت نیاز خون فرد اهداکنندهای که شرایط لازم را ندارد، قبول نکند. برای تمامی این افراد در هنگام عدم پذیرش، با مشاهده بروز عصبانیت، توضیح داده شده است که علت عدم پذیرش شما، یکی از استانداردهایی است که در تمام کشور و نه تنها در منطقه شما، باید رعایت شود. برای خود بنده پیش آمده است که از بوشهر به تهران آمدهام و در پایگاه انتقال خون وصال خون اهدا کردهام. به علت در سفر بودن و چند استاندارد دیگر خون بنده را قبول نکرده اند. پس ملاحظه میکنید که این عدم پذیرشها ارتباطی با این آلودگیها ندارد. این ذهنیت بد وجود دارد و من هم به مردم این منطقه حق میدهم.
طی ماههای اخیر آیا انتقال خون استان بوشهر به موردی در ارتباط با این آلودگیها برخورد کرده است؟
نکتهای که باید در این ارتباط مطرح شود این است که متاسفانه یا خوشبختانه فاکتوری برای بررسی این نوع از آلودگی که بتواند مانع انجام اهداي خون شود در کشور ما وجود ندارد. یعنی اگر هم فرد در خون خود این آلودگی را داشته باشد، قوهای برای جلوگیری از اهداي خون با این دلیل وجود ندارد. پزشک ما در این ارتباط هیچ معاینهای انجام نمی دهد. اگر یک مقدار دقیق تر نگاه کنیم، خواهیم دید که مشکل آلودگی هوا در تهران هم وجود دارد در خوزستان و بسیاری از شهرهای صنعتی و یا پر جمعیت کشور مشکل آلودگی هوا دیده میشود، اما در هیچ یک از این استانها چنین مسئلهای تحت عنوان عدم پذیرش خون آلوده ناشی از آلایندههای محیطی دیده نشده است. در این صورت باید مطرح شود که برای مثال هیچ یک از ساکنین جنوب تهران نباید به علت آلودگی تقریبا همیشگی این مناطق اجازه اهداي خون داشته باشند. این آیتم نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا دیده نشده است. حتی یک کارگر معدن که در معرض تمامی گازهای سمی و آلایندههای محیطی ممکن است قرار داشته باشد باز هم در صورت رعایت استانداردهای جهانی مشکلی برای اهداي خون نخواهد داشت. پرسنل کشتیرانی و نفتکشها و بسیاری از شاغلین در چنین حرفی نیز در صورت صحت این گفته باید جزو افرادی باشند که ممنوعیت اهدا دارند، اما چنین نیست. در گفت و گو با سازمان انتقال خون تهران نیز به این نتیجه رسیدیم که علت اصلی بروز این مسئله ذهنیت مردم عسلویه است نه چیز دیگری.
توضیحاتی مشابه با آنچه اعلام کردید در نامهای به انتقال خون تهران ارسال شده است. آیا این اطلاع رسانی در خود منطقه عسلویه در جواب این اطلاعرسانی اشتباه که منجر به نگرانی بسیاری از مردم ساکن در این منطقه شده است نیز انجام شده یا خیر؟
خیر. ما از طریق تهران این مسئله را اطلاعرسانی کرده ایم. هر صحبت دیگری در این ارتباط مشکل ساز خواهد بود. منکر آلودگی هوای عسلویه نمی توان شد و اینکه ممکن است روی سلامتی افراد این منطقه تاثیر داشته باشد اما در این ارتباط نمی توان زیاد صحبت کرد. با این تفاسیر هنوز جوابیهای از سوی سازمان برای مردم این منطقه ارسال نشده است. اما مردم این منطقه باید بدانند که مهمترین دلیل کمرنگ بودن انتقال خون در منطقه محل سکونت آن ها، عدم وجود پایگاه انتقال خون است و نه آلودگی خونی.
آلودگی خون مردم عسلویه، باور کنیم یا نکنیم؟
اما در حالی سخنان امام جمعه عسلویه مبنی بر آلوده بودن خون مردم این شهر از سوی مسئولان انتقال خون تکذیب میشود که سال گذشته نیز امام جمعه عسلویه از آلودگی هوای این شهر و تاثیر آن بر سلامت خون مردم انتقاد کرده بود. آذرماه سال گذشته حجت الاسلام بحرینی امام جمعه موقت عسلویه با ابراز نگرانی از افزایش سرطان خون و بیماریهای قلبی در منطقه عسلویه، بازنده اصلی تأسیسات پارس جنوبی را مردم عسلویه دانست و نسبت به این موضوع به مسئولان هشدار داد. خطیب جمعه عسلویه در این سخنان افزایش بیماریهای سرطان خون و قلبی در عسلویه را ناشی از آلودگیهای نفت و گاز پارس جنوبی برشمرد و مردم را بازنده این توسعه صنعتی خواند. گلایه حجت الاسلام بحرینی از بی تفاوتی مسئولین نفتی منطقه پارس جنوبی آنجا بیشتر نمایان میشود که ظاهراً مردم بخش عسلویه از امکانات درمانی مناسب بی بهره اند. وی در این خطبهها از حضور مستمر مسئولان ارشد کشور برای بازدید از تأسیسات پارس جنوبی و عدم حضورشان در بین مردم بومی انتقاد کرده بود و با ابراز نگرانی از افزایش آلودگیهای ناشی از راه اندازی فازها و تأسیسات جدید و بروز امراض گوناگون در بین مردم، خواستار توجه مسئولین به مشکلات و سلامت مردم عسلویه شده بود. یک هفته پس از آن نیز حجت الاسلام هاشمی نژاد امام جمعه عسلویه از وزیر نفت وقت خواست تا فقط یک ساعت از وقت خود را به مردم عسلویه برای بیان مشکلاتشان اختصاص دهد. این خطیب جمعه با اشاره به موقعیت منطقه ویژه پارس جنوبی، از مسئولان خواسته بود به مردم بومی این منطقه و روستاهای اطراف پارس جنوبی نیز توجه ویژهای داشته باشند. وی با انتقاد از عدم توجه وزیر نفت و مدیران وی در پارس جنوبی به مشکلات و نیازهای مردم عسلویه، از رستم قاسمی وزیر نفت وقت خواسته بود تا حداقل یک ساعت از وقت خود را صرف شنیدن درد دلها و خواستههای مردم منطقه عسلویه کند. بهره مند نبودن مردم مناطق جنوبی استان بوشهر به ویژه عسلویه و جم از امکانات مناسب بهداشتی، آموزشی و رفاهی، هر از چند گاهی باعث انتقاد شدید ائمه جمعه، نمایندگان مجلس و مسئولان محلی از مدیران نفتی کشورو طرح موضوعات نگران کننده از سوی آنان میشود و در چنین شرایطی به نظر میآید یکبار برای همیشه هم که شده مسئولان وزارت بهداشت باید پاسخی روشن بر ابهامات مردم عسلویه نسبت به تاثیر آلودگیها بر سلامتشان داده و آنها را از نگرانی خارج کنند.